Ebeveynlik Türleri: Sizin Ebeveynlik Tarzınız Hangisi?
- Ana Sayfa
- Aradığın Bilgi
- Ebeveynlik Türleri: Sizin Ebeveynlik Tarzınız Hangisi?

- Ana Sayfa
- Aradığın Bilgi
- Ebeveynlik Türleri: Sizin Ebeveynlik Tarzınız Hangisi?
- Ebeveynlik Türleri: Sizin Ebeveynlik Tarzınız Hangisi?
- Ebeveynlik Stili Nedir?
- 4 Ebeveynlik Stili ve Özellikleri
Ebeveynlik Türleri: Sizin Ebeveynlik Tarzınız Hangisi?
Ebeveynlerin çocuklarına olan yaklaşımları, biliyoruz ki çocuk gelişimi için oldukça önemli. Çünkü ebeveynlik sadece çocukları büyütmekten ibaret değil, aynı zamanda onların duygusal ve zihinsel dünyalarını inşa etmekten geçer.
Tabii ki her ebeveyn ve çocuk ilişkisi kendine has özelliklere sahip olsa da aslında ebeveynliğin belirli tarzları mevcut. Her bir ebeveynlik tarzının ise çocuk gelişimi açısından etkisi farklı. “Peki, benim ebeveynlik tarzım nedir?” diyorsanız gelin, psikolojik araştırmalarla ortaya çıkmış ebeveynlik türlerini daha yakından tanıyalım.
Ebeveynlik Stili Nedir?
Ebeveynlik stili, anne ve babaların çocuklarına nasıl yaklaştığını ve onları nasıl yönlendirdiğini belirleyen davranışsal bir modeldir. Ebeveynlik için belirli modellerin ortaya çıkmasının kökeni ise II. Dünya Savaşı sonrasına dayanıyor.
II. Dünya Savaşı'nın ardından çeşitli liderlik tarzlarının grup üzerindeki etkisinin incelenmesine yönelik bir ilgi ortaya çıktı. Bu da liderlik kavramlarının ebeveynlik araştırmalarına uygulanmasıyla sonuçlandı. Ebeveynlik üzerine yapılan bu araştırmalar sonucunda ise farklı araştırma grupları ile çalışmalar gerçekleştirilmiş olmasına rağmen ebeveynliğin temel boyutlarında önemli benzerlikler olduğu görüldü. Bu benzerlikler üzerine de 1960’larda psikolog Diana Baumrind tarafından ebeveynlik stilleri kavramı ortaya atıldı. Yaptığı araştırma sonucunda ebeveynliği kontrol düzeyi ve duygusal sıcaklık seviyelerine göre kategorize eden Baumrind, 4 temeli ebeveynlik stili belirledi.
Baumrind’in çalışmaları, aslında ebeveynlik türlerini belirlerken aynı zamanda çocukların ebeveynlerinin tutumlarından nasıl etkilendiğini de gösteriyor. Bu nedenle ebeveynlik türlerinin, ebeveynlerin çocuklarıyla ilişkilerinde daha bilinçli seçimler yapmalarına yardımcı olmak için bir rehber niteliği taşıdığını söylemek mümkün.
4 Ebeveynlik Stili ve Özellikleri
Araştırmacılar, çocuk yetiştirmede benzersiz bir yaklaşım benimseyen 4 ana ebeveynlik stilini tanımladılar. Ancak bu ebeveynlik stillerinin özelliklerini keşfetmeden önce şunu belirtelim: İnsanlar genellikle hangi ebeveynlik stilini kullandıklarını ve hangisinin genel olarak en iyi olduğunu bilmek isteseler de gerçek şu ki ebeveynlik için tek bir doğru yol yok. Yani çocukların davranışlarına göre bu ebeveynlik türlerinden hepsini zaman zaman deneyimleyebilirsiniz.
Şimdi, 4 temel ebeveynlik stilini ve özelliklerini keşfedelim.

1. Otoriter Ebeveynlik
Otoriter ebeveynlik tarzı; katı kurallara, itaate ve disipline odaklanır. Bu ebeveynlerin beklentileri yüksektir ve çocuklar yönergelere uymadığında cezalandırmaktan çekinmezler. Buna göre de otoriter ebeveynlerin genellikle yüksek kontrol ve düşük duygusal sıcaklık özelliklerine sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Otoriter ebeveynliğin çocuklar üzerinde farklı etkileri olabilir. Çünkü bu tarz genellikle çocukların özgüveninin düşük olmasına ve korku temelli bir ilişki geliştirmesine yol açarken bazı durumlarda otoriter ebeveynlik, yüksek başarı motivasyonu da yaratabilir.
2. İzin Verici Ebeveynlik
İzin verici ebeveynlik, düşük kontrol ve yüksek duygusal sıcaklık ile tanımlanır. İzin verici ebeveynler, genel olarak hoşgörülü bir tavır sergilerler ve yalnızca ciddi bir sorun olduğunda müdahale ederler. "Çocuklar çocuktur." tavrını benimsedikleri için oldukça affedici olabilirler. Kural koysalar bile genellikle bu kurallar kalıcı olmayabilir. Çocuklar genellikle kendi kararlarını vermekte özgür bırakılır. Çoğu zaman yetkili figürlerden çok arkadaş gibi davranırlar.
Bu tarz ebeveynlik sonucunda çocuklarda öz disiplin eksikliği ve sınır koyma zorlukları ortaya çıkabilir. Aynı zamanda çocuklar genellikle özgür düşünme becerisi kazandığı için daha yaratıcı olabilir.
3. Demokratik Ebeveynlik
Demokratik ebeveynlik, ebeveynlerin sorumlu olduğunu açıkça belirtirken sıcaklık ve esnekliğin birleşimi nedeniyle genellikle ideal stil olarak kabul edilir. Bu stildeki ebeveynlerin çocukları kendilerinden ne beklendiğini bilir. Çünkü ebeveynleri kuralların nedenlerini ve bunları çiğnemenin sonuçlarını açıklar. Ayrıca demokratik ebeveynler, çocuklarının görüşlerini dinler. Kısacası bu tarz ebeveynler, çocuklarına net kurallar koyar; ancak onların duygusal ihtiyaçlarını da karşılar.
Bu tarz bir ebeveynlikle yetiştirilen çocuklar genel olarak mutlu, kendine güvenen ve başarılı olma eğilimi gösterir. Ayrıca sağlam kararlar alma ve güvenlik risklerini kendi başlarına değerlendirme olasılıkları daha yüksektir. Bunun için demokratik ebeveynliğin çocuklar üzerindeki etkisi açısından akademik başarıya, öz saygı gelişimine ve duygusal dayanıklılığa katkı sağladığını söylemek mümkün.
4. İhmalci (İlgisiz) Ebeveynlik
İhmalci ebeveynler çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılar, ancak çocuğa çok az ilgi gösterir. Bu ebeveynler genellikle asgari düzeyde bakım sunar ve çocukları için çok az beklenti veya sınırlamaya sahiptir. Ancak bu durum her zaman ebeveynlerin bilinçli bir tercihi olmayabilir. Geç vardiyalarda çalışma ihtiyacı, yalnız ebeveynlik, ruh sağlığı endişeleri veya genel aile sorunları gibi koşullardan kaynaklı olarak ihmalci ebeveynlik gözlemlenebilir.
İhmalci ebeveynlerin çocukları genellikle zorunluluktan dolayı dirençli ve kendi kendine yeten bireyler olarak büyürler. Duygularını kontrol etmekte zorluk çekebilirler, etkili başa çıkma stratejileri geliştiremeyebilir ve sosyal ilişkileri sürdürmekte zorluk çekebilirler.
Sonuç olarak bu dört temel ebeveynlik tarzı farklı yaklaşımlar ve etkiler sunar. Her ebeveynlik tarzı, çocuğun davranışları ve kişilik gelişimi üzerinde farklı izler bırakabilir. Hangi tarzın sizin ebeveynlik yaklaşımınıza uygun olduğunu anlamak ise çocuğunuzun ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermenize yardımcı olabilir.
Ancak unutmayın ki her çocuğun farklı olduğunu ve her zaman sadece bir ebeveynlik tarzının uygulanmadığını göz önünde bulundurmak oldukça önemli. Bu nedenle kendiniz ve çocuğunuz için en iyi ebeveynlik tarzını geliştirmenin yolu çocuğunuzla sağlıklı bir iletişimden geçiyor. Tabii çocuklarla sağlıklı bir şekilde iletişim kurmak için de dikkat etmeniz gereken unsurlar mevcut. Bu unsurları keşfetmek isterseniz “Ebeveyn Olarak Çocuklarınızla İletişim Kurarken Dikkat Etmeniz Gerekenler ” yazımızı okuyabilirsiniz.
*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.
Referanslar
- ‘https://www.parents.com/parenting/better-parenting/style/parenting-styles-explained/’
- ‘https://mcpress.mayoclinic.org/parenting/what-parenting-style-is-right-for-you/’
- ‘https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199828340/obo-9780199828340-0289.xml’
- ‘https://www.psychologytoday.com/intl/blog/raising-kind-kids/202006/4-parenting-styles-how-they-relate-childs-character’