Kan şekeri seviyesi, vücudumuzdaki pek çok fonksiyonun işleyişini etkileyen bir yapıya sahip. Çünkü enerji seviyenizden ruh halinize, konsantrasyon gücünüzden genel sağlığınıza kadar birçok faktör kan şekerinizle bağlantılı. Peki, kan şekeri seviyesini nasıl kontrol edeceğiz?

Bunun için kan şekeri değerlerini bilmek ve bu değerlere göre kan değerlerini değerlendirmek gerekli. O halde gelin; kan şekerinin önemini, kan şekeri kontrolünün temelini oluşturan açlık ve tokluk kan şekeri değerlerini birlikte inceleyelim.

Vücudumuzdaki hücreler, dokular, organlar, kısacası tüm fonksiyonların işleyişi için enerji gerekir. Kan şekeri de vücudumuzun enerji üretmesi için bir yakıt görevi görür. “Peki, nasıl?” diyorsanız hücrelerin enerji üretim sürecini daha yakından inceleyelim.

Besinlere, vücudumuzun enerji üretimi için temel kaynaklar demek mümkün. Çünkü vücudumuza giren besinler sindirilerek glukoza yani kan şekerine dönüştürülür. Daha sonrasında elde edilen kan şekeri, dolaşım yolu ile vücuttaki tüm hücrelere taşınır. Böylece hücrelerin enerji üretmesi sağlanır. Buna göre de kan şekerini, vücudun enerji üretmesini sağlayan kandaki glukoz miktarı olarak tanımlayabiliriz.

Tabii ki hücrelerin enerji üretimini gerçekleştirmesi için glukozun hücre içine girmesi gerekir. Bu görev ise insülin adı verilen hormon tarafından gerçekleştirilir. Eğer insülin hormonunun salgılanmasında herhangi bir dengesizlik olursa bu durum, hücrelere glukozun girişini etkileyeceği için kan şekeri değerlerini de doğrudan etkiler. Kan şekerinin yükselmesi veya düşmesi ise vücutta çeşitli tepkilere yol açabilir.

Vücutta insülin hormonuna normal tepki verilmemesi veya insülin hormonunun yeterli miktarda üretilmemesi, kandaki glukoz oranının yükselmesine yol açar. Bu da kan şekerinin artmasını sağlayarak vücudumuzda çeşitli tepkilere neden olabilir.

“Peki, bunlar nelerdir?” diyorsanız kan şekerinin yükselmesi halinde ortaya çıkabilecek başlıca belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Hızlı kilo alma
• Sürekli açlık hissedilmesi
• Yemekten sonra şekerin düşmesi ve ellerde titreme
• Sık sık tatlı yeme ihtiyacı hissetme
• Yorgunluk ve halsizlik
• Bel çevresinde genişleme
• Karaciğerde yağlanma
• Kadınlarda regl dönemlerinde düzensizlik

İnsülin hormonundaki dengesizlik veya dengesiz beslenme gibi farklı sebeplerden dolayı kan şekeri seviyesi düşebilir. Örneğin açlık hissettiğiniz bir zamanı düşünün. Acıkmış olduğunuz halde yemek yemezseniz bu durum, dolaşımdaki kan şekeri seviyesinin düşmesine sebep olarak baş dönmesi, halsizlik, baş ağrısı gibi tepkiler ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bunun temel nedeni ise aslında hücrelerin enerji üretmek için yeterli glukoza sahip olmaması.

Ancak tabii ki sadece anlık kan şekeri seviyesi düşebildiği gibi insülin hormonunun salgılanmasındaki dengesizlik gibi hormonal nedenlerden kaynaklı olarak bazı kişilerde kan şekeri seviyesi genel olarak düşük olabilir. Yani kan şekeri seviyesi, yediğimiz besinlerden ve beslenme düzenimizden dolayı değişse de genetik faktörlerden veya hormonal bozukluklardan kaynaklı olarak da kişilerin kan şekeri değerleri normalden yüksek veya düşük olabilir. Böyle bir durumda da kan şekeri seviyesini dengede tutmak için düzenli olarak kontrol sağlamak oldukça önemli. Peki, vücudumuzdaki kan şekeri seviyesi nasıl ölçülür?

Kişinin kan örneği alınarak kanındaki şeker seviyesi ölçülebilir. Ancak bu ölçümde dikkat edilmesi gereken unsur, açlık ve tokluk kan şekeri olarak adlandırılan değerlere göre değerlendirme yapabilmek. Çünkü kan şekeri seviyesinin yüksek, düşük veya normal olup olmadığı bu değerlere göre belirlenir. Böylece kişinin vücudundaki glukoz seviyesinin sağlıklı bir düzeyde olması için gerekli önlemler alınabilir.

Açlık kan şekeri ve tokluk kan şekerini adından da anlaşıldığı gibi farklı kriterlere göre kan şekerinin değerlendirilmesini sağlayan ölçümler olarak tanımlamak mümkün. Tabii ki bu her iki ölçümde çıkan değerin yorumlanması için belirli bir seviye bulunur.

 

Açlık Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalı?

Açlık kan şekerini bir gece boyunca aç kaldıktan sonra sabah yapılan kan testi ile ölçülen kan şekeri seviyesi olarak tanımlayabiliriz. Çünkü açlık kan şekeri ölçümü yapabilmek için kişinin 8-12 saat aralığında aç kalması gerekir. Bu açlık sonrasında kan şekeri seviyesi ölçülerek vücudun glukozu nasıl yönettiğine dair çıkarımlar yapılabilir. Peki, açlık kan şekeri kaç olmalıdır?

Tabii ki kişinin genel sağlık durumu, sınırı belirlemek için temel etken olsa da açlık kan şekeri seviyesi genel olarak 70-100 mg/dL arasında olmalıdır. Eğer açlık kan şekeri 100-125 mg/dL arasında çıkarsa bu durum prediyabet olarak kabul edilir ve diyabet riskini işaret eder. 126 mg/dL ve üzeri değerler için de diyabet tanısı konulabilir.

Bunun yanı sıra açlık kan şekeri seviyesinin 70 mg/dL altında olması durumu, düşük kan şekeri yani hipoglisemi olarak değerlendirilir.

Tokluk Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalı?

Tokluk kan şekeri ise yemek yedikten yaklaşık 2 saat sonra ölçülen kan şekeri seviyesidir. Bu ölçüm sayesinde de yemek sonrasında vücudun insülin tepkisini ve glukoz seviyelerini kontrol etme becerisini gösterir. Tokluk kan şekeri testi, diyabetin yönetiminde önemli bir role sahiptir. Çünkü yemek sonrası yüksek kan şekeri seviyeleri, diyabetin kontrol altında olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı olur.

Yemek yediğimizde kan şekeri seviyesi yükselir. Ancak bu yükselişin belirli bir seviyede kalması gerekir. Tokluk kan şekeri değeri için bu sınır genel olarak 160 mg/dL olarak kabul edilir. Bu sınırın aşılması, yemekten sonra kan şekeri seviyesinin normalden daha çok yükseldiğinin göstergesi olarak kabul edilir.

Kısacası açlık ve tokluk kan şekeri, kandaki glukoz seviyesini kontrol ederek diyabet ve insülin direnci gibi rahatsızlıklara karşı önlem almak için oldukça önemli. Bu değerleri öğrenmek ve değerlerin seviyesine göre gerekli önlemleri almak için de doktorunuza danışmanızda fayda var.

Ayrıca unutmayın ki kan şekeri seviyelerini doğrudan etkilemesi açısından genel sağlığınız için beslenme alışkanlıkları oldukça önemli bir yapıya sahip. Özellikle kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutarken beslenme konusunda uzman bir diyetisyenden destek almadan ve bir uzmana danışmadan ilerlemek, yanlış tercihler yapmanıza sebep olabilir. “Peki, nerede hata yapıyorum?” diye düşünüyorsanız da beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmenize yardımcı olacak “Sık Yapılan Beslenme Hataları” yazımızı okuyabilirsiniz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.