Hormon Nedir? | Dynavit.com.tr

Endokrin sistem, vücudun farklı bölgelerinde bulunan salgı bezi ve organların oluşturduğu bir ağdır ⁽¹⁾. Endokrin sistem vücut fonksiyonlarının kontrol edilmesinde ve düzenlenmesinde kritik rol oynar ⁽¹⁾. Hormonlar ise endokrin sistemin çeşitli organ ve dokulara mesaj göndermek için kullandığı kimyasal maddelerdir ⁽²⁾.
Hormonlar, vücuttaki kimyasal mesajcılardır ⁽³⁾. Bu mesajcılar, endokrin bezlerde üretilir ve kana salınır ⁽⁴⁾. Hormonlar kan aracılığı ile etki gösterecekleri organ veya dokuya ulaşır ⁽⁴⁾. Ulaştıkları dokularda hormonlar;

metabolizma
büyüme ve gelişme
cinsel fonksiyon ve üreme
kalp hızı
kan basıncı
iştah
uyku ve uyanıklık döngüleri
vücut sıcaklığı gibi pek çok alanla ilgili etki gösterir ⁽³⁾.

Endokrin sistemi oluşturan salgı bezleri; hormonların üretildiği, depolandığı ve kana salındığı yapılardır ⁽⁵⁾. Her bir endokrin bezde bir ya da birden fazla hormon çeşidi üretilebilir ⁽⁵⁾.

Endokrin sistemde yer alan yapılar şöyledir ⁽⁵⁾:

Hipotalamus: Hipotalamus, hipofiz bezini kontrol eden hormonları salgılar. Bunun yanı sıra hipotalamus; uyku-uyanıklık döngülerinin düzenlenmesinde, iştah ve vücut sıcaklığının kontrolünde yer alır.
Hipofiz Bezi: Yerleşim olarak hipotalamusun altında yer alan hipofiz bezi, büyüme ve üreme fonksiyonlarını kontrol eden hormonların salgılanmasından sorumludur.
Epifiz Bezi: Beynin orta kısmında yer alan epifiz bezi, uyku-uyanıklık döngüsünün kontrolünde görev alır.
Tiroit: Boyun bölgesinin ön kısmında bulunan tiroit, metabolizmanın düzenlenmesinde görev alan tiroit hormonlarını salgılar.
Paratiroid: Tiroit gibi paratiroid bezleri de boynun ön bölgesinde yer alır. Paratiroid bezlerinden salgılanan hormonlar kan ve kemikteki kalsiyum düzeylerinin kontrolünde görev alır.
Timus: Timus bezi doğumdan ergenliğe kadar aktif olan bir endokrin bezdir. Gövdenin üst kısmında yer alan bu bez, bağışıklık sistemi hücrelerinden olan T hücrelerin gelişiminde rol oynar.
Böbrek Üstü Bezleri: Her iki böbreğin de üstünde birer tane bulunan böbrek üstü bezleri; kalp hızı, kan basıncı, stres yanıtı gibi fonksiyonların kontrol edilmesini sağlayan hormonları üretir.
Pankreas: Karın bölgesinde midenin arkasında yer alan pankreas, kan şekerinin düzenleyen hormonları salgılar.
Yumurtalık ve testisler hem endokrin hem de endokrin olmayan görevleri olan organlardır. Bu iki organ üreme fonksiyonlarını kontrol eden hormonların üretiminden sorumludur ⁽⁵⁾.

Hormon Ne İşe Yarar?

Vücutta “homeostasis” adı verilen iç dengenin sağlanabilmesi için farklı organ ve sistemler arasındaki koordinasyonun sağlanması gerekir ⁽⁶⁾. Farklı doku ve organlar arasındaki iletişim de hormonlar aracılığıyla sağlanır ⁽⁶⁾. Hormonlar kana salınıp hedef dokuya ulaştığında ilgili hücrede kendi reseptörüne bağlanır ve hücrede hormona karşı bir cevap oluşmasını sağlar ⁽⁶⁾. Örneğin böbrek üstü bezlerinden salgılanan adrenalin hormonu hedef dokuda reseptörüne bağlanarak kalp hızında ve kan basıncında artış, metabolizmada hızlanma gibi etkileri ortaya çıkarır ⁽²⁾.

İnsan vücudunda çok sayıda hormon olmakla birlikte hormonlar kimyasal yapılarına göre 3 ana sınıfa ayrılabilir ⁽⁶⁾. Kimyasal yapılarına göre hormon çeşitleri; lipid türevi, amino asit türevi ve peptit/protein türevi hormonlar şeklindedir ⁽⁶⁾. Lipid türevi hormonlar; yapısal olarak kolesterole benzerdir ⁽⁶⁾. Östrojen ve testosteronun yer aldığı steroid hormonlar da bu gruba girer ⁽⁶⁾. Amino asit türevi hormonlar , diğer hormon türlerine göre daha küçük moleküllerdir ⁽⁶⁾. Böbrek üstü bezlerinden salınan adrenalin ve noradrenalin bu grupta bulunur ⁽⁶⁾. Peptit ya da protein yapıdaki hormonlar ise; hipofiz hormonları, antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosin gibi çok geniş bir yelpazede yer alır ⁽⁶⁾.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.