Sağlık açısından en önemli noktalardan biri tabii ki beslenme alışkanlığı. Bu nedenle de dengeli beslenme herkes açısından büyük bir öneme sahip. Son yıllarda daha popüler hale gelen Akdeniz diyeti de “Dengeli beslenme için nelere dikkat etmeliyim?” diyenlerin buluşma noktası. Çünkü bu diyet, her besin grubunun hangi sıklıkta tüketilmesi gerektiğini gösteren bir kılavuz niteliğinde.

O halde gelin, tüm detayları ile Akdeniz diyetini inceleyerek dengeli beslenme için dikkat edilmesi gerekenleri keşfetmeye başlayalım.

Bir beslenme yaklaşımı olan Akdeniz diyeti, son yıllarda daha sık karşımıza çıkan bir kavram. Peki, Akdeniz diyeti nedir? Aslında bu diyeti de tıpkı Blue Zones diyeti veya Nordik diyet gibi farklı bölgelerin beslenme alışkanlıklarının örnek alındığı bir beslenme modeli olarak tanımlamak mümkün. Çünkü Akdeniz tipi beslenme, Akdeniz ülkelerinde yaşayan kişilerin ortak beslenme alışkanlıklarına göre şekillenen bir beslenme modeli. Bu modelin dikkat çeken özelliği ise dengeli beslenme alışkanlığı için katkı sağlayan bir yapıya sahip olması.

Ancak Akdeniz diyeti, sadece kişisel beslenme alışkanlığına katkı sağlayan bir beslenme modelinden öte aynı zamanda sürdürülebilirlik açısından da önemli bir yere sahip. Çünkü Akdeniz diyeti aslında bir sürdürülebilir beslenme modeli. “Peki, sürdürülebilir beslenme nedir?” diyorsanız hemen açıklayalım.

Sürdürülebilir beslenme, sağlıklı ve besin değeri yüksek gıdaların erişilebilir olmasını sağlarken aynı zamanda çevresel kaynakları koruyan ve ekosistemle uyumlu tüketim alışkanlıklarını destekleyen beslenme anlayışını ifade ediyor. Bunun için de enerji ve su tüketimi açısından hayvansal gıda üretiminin önüne geçmek için bitki bazlı tüketim modelleri teşvik ediliyor. İşte, Akdeniz diyeti de bitkisel kaynaklar açısından zengin bir beslenme yaklaşımına sahip olduğu için sürdürülebilir beslenme açısından dikkat çeken bir seçenek. Çünkü bu diyet kapsamında hayvansal gıdadan daha çok bitkisel ürünler destekleniyor. Yani hayvansal gıda üretimindeki yüksek miktardaki su, enerji tüketiminin ve sera gazı emisyonunun önüne geçmek ve doğal kaynakları korumak için Akdeniz diyetine iyi bir tercih diyebiliriz.

Akdeniz bölgesinde yaşayan kişilerin beslenme alışkanlıklarından ortaya çıkan Akdeniz diyeti hem sürdürülebilir hem de dengeli beslenmeye yönelik bir yol haritası sunuyor. Ancak bu yol haritasında tüketilmesi veya tüketilmemesi gereken gıdalar gibi katı bir kısıtlama olmadığını söyleyelim. Çünkü Akdeniz tipi beslenmede gıdalar, tüketim sıklığına göre gruplara ayrılıyor. Bu nedenle de Akdeniz diyetine gıda seçeneği açısından zengin bir beslenme modeli demek mümkün. Sadece tüketim sıklığı açısından besinlerin tüketilme oranına dikkat etmek oldukça önemli. Peki, Akdeniz tipi beslenmede dikkat çeken unsurlar neler?

Bu beslenme yaklaşımının belli başlı özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
 

• Akdeniz diyetinde tüketilmesi gereken besinler yüksek, orta ve az düzeyde olmak üzere kategorilere ayrılır. Kısacası bu diyette besinlerin tüketim sıklığına göre bir hiyerarşi bulunur. Buna göre en üst seviyede yer alan yani en sık tüketilmesi gereken besinler sebze, meyve ve baklagillerdir.
• Tüketim hiyerarşisinde orta düzeyde ise süt ve süt ürünleri, yumurta, tavuk, balık ve deniz ürünleri yer alır.
• Kırmızı et, doğmuş yağ, şekerli ve işlenmiş gıdalar, Akdeniz diyetinde tüketimi en düşük seviyede bulunan besinlerdir.
• Bu diyette yağ tüketimin kesilmesine değil, yemeklerde kullanılacak yağın doğal ve bitkisel bazlı olmasına dikkat edilir. Bu nedenle Akdeniz beslenmesinde yağ olarak zeytinyağı tercih edilir.

Tüm bu unsurlardan anlaşıldığı gibi Akdeniz diyetinde belirli bir beslenme planından daha çok tüketim alışkanlığına yönelik öneriler mevcut. Çünkü bu diyet, yukarıda da belirttiğimiz gibi aslında Akdeniz insanının beslenme alışkanlıklarından ortaya çıkan bir beslenme modeli. Bu nedenle Akdeniz tipi beslenmeye spesifik bir diyet listesinden öte besinlerin tüketim sıklığına dikkat edilerek dengeli ve sürdürülebilir beslenme alışkanlığı kazanmanın bir yolu diyebiliriz.

Akdeniz tipi beslenmenin özelliklerinden de anlaşılacağı gibi bu beslenme modelini uygulamak için aslında beslenme alışkanlıklarında temel değişiklikler yapmak önemli. Çünkü kısıtlayıcı bir diyet programının aksine Akdeniz tipi beslenme ile farklı besin çeşitlerini tüketmek mümkün. Sadece tüketim sıklığına dikkat etmek, bu beslenme modelinin temel noktası.

“Peki, hangi besini hangi sıklıkta tüketmem gerekli?” diyorsanız Akdeniz beslenme modelinde dikkat edilmesi gereken unsurlara göre genel olarak şöyle bir tüketim tablosu oluşturabiliriz:
 

Tüketim Sıklığı	Besinler
Yüksek	Meyve, sebze, baklagil, kuruyemiş, tam tahıl, yeşil yapraklı sebze, baharat, balık, deniz ürünü, zeytinyağı
Orta	Tavuk, yumurta, peynir, süt, yoğurt
Az veya hiç	Kırmızı et, şekerli ve işlenmiş gıda, ilave şekerli içecek

Akdeniz diyeti dışında son yıllarda popüler hale gelen bir diğer beslenme yaklaşımı olan ketojenik diyeti keşfetmek isterseniz de “Ketojenik Diyet Hakkında Merak Ettikleriniz” yazımızı okuyabilirsiniz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.