Çocukların fiziksel ve psikolojik gelişimini olumsuz etkileyebilen bu durum, gelecekte de sağlık problemlerine yol açabilir.

“Peki, ne yapacağız?” diyorsanız ebeveyn olarak obezite konusunda bilinçlenmek, aslında atmanız gereken ilk adım. Çünkü unutmayın ki her kilolu çocuk, obez olarak nitelendirmek doğru değil. Bu durumun teşhisi ve bir ebeveyn olarak dikkat etmeniz gerekenleri öğrenmek için de obezite hakkında detaylı bilgiye sahip olmanız size bir yol haritası sunabilir.

O halde gelin, tüm detayları içe çocukluk çağında obezite durumunu incelemeye başlayalım.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından obezite, sağlık için risk oluşturan anormal ve aşırı yağ birikimi olarak tanımlanır. Yani vücut yağ oranının yüksek olması, obezite için önemli bir kriter. Bunun için de obeziteyi değerlendirmek için vücut kitle indeksi gibi ölçümler kullanılabilir. Peki, bir kişinin vücut kitle indeksine göre obezite sınırı nedir?

Bunun için vücut kitle indeksi sonuçlarını değerlendirmek adına oluşturulan kategorilere bakmak gerekli. Vücut kitle indeksi kategorilerini ise şu şekilde sıralamak mümkün:

• Düşük kilolu: 18.5'ten az
• Optimum aralık: 18.5 - 24.9
• Fazla kilolu: 25 - 29.9
• Sınıf I obezite: 30 - 34.9
• Sınıf II obezite: 35 - 39.9
• Sınıf III obezite: 40 ve üzeri

Ancak tabii ki vücut kitle indeksi, kişinin kilo durumunu değerlendirmek için tek başına yeterli değil. Özellikle çocuklarda obezite değerlendirmesi yaparken yaşı, cinsiyeti, gelişimi gibi faktörlerin de göz önünde bulundurulması oldukça önemli.

Vücut kitle indeksi hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz “Bedeninizi Yakından Tanıyın: Vücut Kitle İndeksi Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi obezite değerlendirmesi için vücut kitle indeksi hesaplaması yapabilir. Ancak bu hesaplamada çocuğun gelişim süreçlerine dikkat etmek gerekli.

Unutmayın ki fazla kilolu olan tüm çocukları obez olarak değerlendirmek mümkün değil. Çünkü bazı çocukların vücut yapıları ortalamadan daha büyük olabilir veya gelişimin çeşitli aşamalarında vücutlarında farklı miktarlarda yağ oranı olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun sadece kilosuna veya vücut kitle indeksine göre değerlendirme yapmak yerine öncelikle bir uzman görüşü almak, aşırı yağın bir sorun olup olmadığını belirlemek için daha ileri değerlendirmeler ve taramalar yapılması gerekebilir.

Dünya genelinde obezite hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen bir sağlık durumu. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 1990'dan 2022'ye kadar 5-19 yaş aralığındaki obeziteyle yaşayan çocuk ve ergenlerin yüzdesinin küresel olarak %2'den %8'e çıktığı yani dört kat artış gösterdiği biliniyor. Ancak özellikle çocuklarda obezite durumuna, çocuğun yetişkinlik döneminde karşılaşabileceği sağlık sorunlarının önüne geçmek için dikkat edilmesi oldukça önemli. Peki, çocuklarda obezite neden olur?

Çocukluk çağında obezite oluşumunu tetikleyen pek çok faktör mevcut. Genel olarak bu faktörleri şu şekilde sıralamak mümkün:

1. Genetik Faktörler

Genetik yatkınlık, çocukluk çağı obezitesinde önemli bir rol oynayabilir. Ailede obez bireylerin bulunması, çocuğun da bu duruma yatkın olmasına neden olabilir. Ancak tabii ki genetik yatkınlık tek başına obeziteye yol açmaz. Genetik faktörler genellikle düzenli olmayan bir yaşam tarzı ile birleştiğinde çocukluk çağı obezitesi için bir risk faktörü haline gelebilir.

2. Beslenme Alışkanlıkları

Çocukların yüksek kalorili, şekerli ve yağ oranı yüksek gıdaları sık tüketmesi, obezite riskini artırabilir. Çünkü yetişkinlerde de olduğu gibi fast food, işlenmiş gıdalar ve şekerli içecekler çocuklarda da kalori alımını artırarak kilo artışına neden olabilir. Ayrıca düzensiz öğün saatleri ve atıştırmalık alışkanlığı da çocuklarda kilo artışına katkıda bulunur.

3. Fiziksel Aktivite Eksikliği

Günümüzde biliyoruz ki çocuklar genel olarak daha az fiziksel aktivite yapma ve daha çok ekran başında zaman geçirme eğiliminde. Ancak televizyon, bilgisayar ve tablet kullanımı ile gelen ekrana bağlı bir yaşam tarzı, çocukların daha hareketsiz bir düzen benimsemesine yol açabilir. Fiziksel aktivite eksikliği de alınan kalorilerin enerji olarak harcanmamasına neden olarak yağ birikimine yol açabilir.

4. Psikolojik Faktörler

Stres ve anksiyete gibi psikolojik faktörler de çocuklarda duygusal yemeyi tetikleyerek obezite oluşumuna temel oluşturabilir. Tabii ki her çocuk, yaşadığı zor durumlara karşı farklı tepkiler verse de özellikle ebeveynlerin boşanması, okulda yaşanan zorluklar veya akran zorbalığı gibi travmatik durumlar, çocuklarda stres yaratarak normalden daha fazla yemek yemeye yönelmelerine neden olabilir.

Unutmayın ki çocuklarda obezite sorunu ile baş etmede sadece çocuklarınızın değil, ebeveyn olarak sizlerin de sorumluluğu büyük. Çünkü çocukların alışkanlıklarını düzene sokma konusunda ebeveynlerin desteği ve yönlendirmesi oldukça önemli. “Peki, ne yapmam gerekli?” diye düşünüyorsanız çocuklarda obezitenin önüne geçmek için dikkat etmeniz gereken unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:

Çocuğunuza İyi Bir Örnek Olmaya Özen Gösterin

Ebeveynlerin düzenli bir yaşam tarzı ve dengeli beslenme alışkanları benimsemesi, çocuklar üzerinde olumlu bir etki yaratabilir. Çünkü çocuklar, genellikle ebeveynlerinin davranışlarını örnek alır. Bu nedenle ebeveyn olarak sizin de yaşam tarzınızı gözden geçirmenizde fayda var. Unutmayın ki ebeveynlerin düzenli beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıkları kazanmaları, çocuklarının da bu alışkanlıkları benimsemelerine katkı sağlar.

Beslenme Alışkanlıklarına ve Yiyecek Seçimlerine Dikkat Edin

Çocukların dengeli bir beslenme düzenine sahip olması, obezite riskini azaltabilir. Çocuğunuzun genel sağlık durumu ve ihtiyaçlarına yönelik bir beslenme programı oluşturabilirsiniz.

Beslenme düzeninde işlenmiş gıda, şekerli ve yağlı atıştırmalıklar yerine daha besleyici alternatifler tercih edebilirsiniz. Ancak unutmayın ki beslenme düzeninde bir anda köklü değişim yapmak, çocuklarda ters tepkiye yol açabilir. Bu nedenle beslenme düzeninde yapacağınız değişimlerde küçük adımlar ile ilerlemenizde fayda var.

Fiziksel Aktiviteyi Teşvik Edin

Çocuklarınızı düzenli olarak fiziksel aktivite yapmaya teşvik edebilirsiniz. Tabii ki fiziksel aktivitenin çocuklar açısından hem ilgi çekici hem de düzenli olması için çocuğunuzun ilgi alanlarına göre bir plan oluşturmanız ve ona bu süreçte destek olmanız oldukça önemli. Bunun için çocuklarınızla beraber yapabileceğiniz ve onların da ilgisini çeken bisiklet sürme, yürüyüş, oyun oynama gibi aktiviteler ile egzersiz alışkanlığı kazanırken çocuğunuza destek olabilirsiniz.

Ekran Süresini Sınırlayın

Ekran başında geçirilen süre arttıkça çocukların hareketsiz kaldığı süre ve buna bağlı olarak obezite riski de artabilir. Unutmayın ki çocuğunuz televizyon izlemek, video oyunları oynamak veya mobil cihazlar kullanmak için ne kadar az zaman harcarsa aktif eğlencelere o kadar çok zaman ayırabilir. Bu nedenle çocuklarda obezitenin önüne geçmek için dijital cihazlarda geçirdikleri süreye sınırlar koymanızda fayda var.

Ancak tabii ki ekran süresini azaltmanın çocuk tarafında bir yasak ya da kısıtlama olarak algılanmaması oldukça önemli. Bu nedenle kendi izleme alışkanlıklarınızı gözden geçirerek olumlu bir rol model olmak için kendinize de belirli sınırlar koyabilirsiniz.

Psikolojik Destek Sağlayın

Çocukların yaşadığı stresli durumlar obeziteyi tetikleyebilir. Ayrıca obezite sadece fiziksel açıdan değil, psikolojik açıdan da çocukları olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle çocukların duygularını ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilmeleri ve yaşadıkları kaygılar ile baş edebilmeleri için bu süreçte çocuklara psikolojik açıdan da destek sağlamak oldukça önemli.

Obezitenin önüne geçmek ve bu sürecin yarattığı olumsuz etkileri minimum seviyeye düşürmek için profesyonel destek almanızda fayda var. Böylece obezitenin altında yatan sebepleri uzman görüşleri sayesinde keşfedebilir, çocuğunuza daha bilinçli bir şekilde destek sağlayabilirsiniz. Tüm bu unsurlara dikkat ederek çocuğunuzda obezitenin önüne geçebilecek alışkanlıklar kazanmasına yardımcı olabilirsiniz.

Tabii ki her alışkanlıkta olduğu gibi beslenme alışkanlıkları da çocuktan çocuğa değişebilir. Kimi çocuk aşırı yeme eğilimi gösterirken kimisinde ise iştahsızlık ortaya çıkabilir. “Peki, çocuklarda iştahsızlık neden olur?” diye merak ediyorsanız “Çocuklarda İştahsızlık: Nedenleri, Dikkat Edilmesi Gerekenler” yazımızı okuyabilirsiniz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.