GAPS Diyeti Nedir? GAPS Diyeti Nasıl Yapılır?

GAPS diyeti, “Gut and Psychology Syndrome” ifadesinin kısaltmasıdır ve sindirim sistemi ile zihinsel sağlık arasındaki bağlantıyı desteklemeyi amaçlar. Diyetin temelinde, bağırsak florasını iyileştirmek, toksinleri azaltmak ve sindirim bariyerini güçlendirmek yatmaktadır. Bu yaklaşım, vücudun doğal dengesini yeniden kazanmasına yardımcı olabilecek gıdaların tüketilmesini ve sindirimi zorlayabilecek besinlerin elenmesini içerir.

GAPS diyeti, sindirim sistemi ve beyin sağlığına destek olmaya yönelik beslenme programıdır. Yöntemde, işlenmiş, katkı maddeleri içeren ve sindirimi zor gıdaların diyetten çıkarılması, ev yapımı ve doğal gıdaların tüketiminin artırılması esas alınır.

GAPS diyeti, belirli aşamalardan oluşan sistematik bir süreçtir.
 

• İlk aşamada, “Giriş Fazı” adı verilen dönem, sindirim sistemini yavaşça temizlemeyi ve hassaslaştırılmış bağırsak bariyerinin desteklenmesini hedefler. Bu aşamada, hafif, sıvı ve püre kıvamında gıdalar tercih edilir.
• İkinci aşamada “Tam Beslenme Fazı” devreye girer; burada ev yapımı kemik suyu, fermente gıdalar ve taze, pişirilmiş sebzeler gibi yoğun besinler eklenir.
• Son aşamada ise “Yeniden Tanıtım Fazı” bulunur; bu fazda, belirli gıdalar kontrollü şekilde diyete geri eklenir ve bireyin toleransı gözlemlenir.

GAPS diyetine başlarken, öncelikle kişiye özgü bir uygulama planı oluşturulmalıdır. Diyetin uygulanması için ev yapımı kemik suyu, fermente gıdalar, doğal yağlar ve taze sebzeler gibi besinlerin önceliklendirilmesi gerekir. İlk aşamada, sıvı ve püre halindeki besinler tercih edilerek sindirim sistemi yavaş yavaş dinlendirilir. Daha sonra, tam beslenme dönemine geçilerek çeşitli sebze, et ve süt ürünleri dikkatle diyete dahil edilir.

Yavaşça ve kontrollü bir şekilde gıdalar çeşitlendirilmeli, her yeni eklenen besin türüne bireyin tepkisi gözlemlenmelidir.

Diyetin uygulanma sürecinde, planlı alışveriş, yemek hazırlama teknikleri ve öğün zamanlamasına dikkat etmek önemlidir. Uzman kontrolünde ilerlemek, süreç boyunca oluşabilecek rahatsızlıkların önüne geçebilir ve sağlıklı sonuçlar elde edilmesine katkıda bulunur.

GAPS diyetine başlamadan önce, uygulama yöntemi ve sürecine dair detaylı bilgi edinmek önemlidir. Diyet, her bireyde farklı sonuçlar doğurabileceğinden, öncelikle uzman bir diyetisyen veya doktor ile görüşülmesi tavsiye edilir.

Diyete başlamadan önce, mevcut sağlık durumunuz, alerji ve intoleranslarınız göz önünde bulundurularak kişiye özel bir plan yapılmalıdır. Bu süreçte, yeterli su tüketimi ve dengeli beslenme, iyileşme sürecini destekleyebilir. Ayrıca, motivasyonu yüksek tutmak ve düzenli olarak notlar almak, deneyimi daha verimli hale getirebilir.

GAPS diyetinde tüketilmesi önerilen besinler, bağırsak dostu ve doğal ürünlerden oluşur. Aşağıdaki liste, GAPS diyetinde yer alması önerilen temel besinleri özetlemektedir:
 

• Ev Yapımı Kemik Suyu: Sindirimi destekleyici etkileriyle diyetin temel besin kaynaklarından biridir.
• Fermente Gıdalar: Lahana turşusu, kefir ve yoğurt gibi ürünler, bağırsak florasının dengesine katkıda bulunabilir.
• Organik ve Taze Sebzeler: Özellikle haşlanmış veya buharda pişirilmiş sebzeler tercih edilerek doğal ve besin değeri yüksek bir öğün oluşturulabilir.
• Organik Protein Kaynakları: Organik et, balık ve yumurta, vücudun protein ihtiyacını karşılamada destek sağlayabilir.
• Doğal Yağlar: Zeytinyağı ve hindistan cevizi yağı gibi doğal yağlar, sağlıklı yağ desteği sunar.
• Doğal Kuruyemişler: Badem, ceviz gibi kuruyemişler, vitamin ve mineral desteği ile diyetin zenginleştirilmesine yardımcı olabilir.

GAPS diyeti uygulanırken, aşağıdaki besin gruplarından kaçınılması önerilir:
 

• İşlenmiş Gıdalar ve Paketlenmiş Atıştırmalıklar: Bu ürünler, sindirimi zorlayabilir ve bağırsak florasında dengesizliklere yol açabilir.
• Katkı Maddesi İçeren Ürünler: Yapay renklendirici ve tatlandırıcılar gibi katkılar, vücudun temizlenme sürecini zorlaştırabilir.
• Gluten İçeren Tahıllar: Özellikle buğday, arpa ve çavdar, sindirim bariyerine zarar verebileceği için diyet dışı bırakılması önerilir..
• Şeker ve Rafine Karbonhidratlar: Bu maddeler, bağırsak florasında olumsuz etkilere neden olabilir.
• Bazı İşlenmiş Süt Ürünleri ve Konserveler: Tüketimden uzak durulması önerilir.

Bu liste, her bireyin farklı toleransları dikkate alınarak kişisel ihtiyaçlara göre esnetilebilir.

GAPS diyetinde evde kolayca hazırlanabilen tarifler, sürecin daha keyifli ve uygulanabilir olmasına katkıda bulunur.

Kemik Suyu Çorbası Tarifi

• Malzemeler: Kemikler (dana veya tavuk), soğuk su, soğan, havuç, kereviz, sarımsak, defne yaprağı, karabiber taneleri.
• Hazırlanış:

1. Kemikleri ve doğranmış sebzeleri geniş bir tencerede soğuk suyla birleştirin.
2. Su kaynamaya başladıktan sonra altını kısın; oluşan köpükleri alarak 8–12 saat kısık ateşte pişirin.
3. Pişen suyu süzün ve tuz ekleyerek servis edin.

Fermente Lahana Turşusu Tarifi

• Malzemeler: Beyaz lahana, deniz tuzu, isteğe bağlı havuç dilimleri veya baharatlar.
• Hazırlanış:

1. Lahanayı ince ince doğrayın ve geniş bir kapta tuz ile yoğurun; lahanadan suyun çıkması sağlanır.
2. Karışımı temiz cam kavanoza aktarın, üzerini ezici bir ağırlıkla bastırın.
3. Oda sıcaklığında 5-7 gün fermente edin, ardından buzdolabında saklayarak tüketin.

Taze Sebze Salataları Tarifi

• Malzemeler: Domates, salatalık, kırmızı biber, taze otlar (fesleğen, maydanoz), isteğe bağlı ince doğranmış soğan; zeytinyağı, limon suyu, tuz, karabiber.
• Hazırlanış:

1. Tüm sebzeleri küçük parçalara doğrayın ve geniş bir kasede birleştirin.
2. Ayrı bir kapta zeytinyağı, limon suyu, tuz ve karabiberi karıştırın.
3. Sosu sebzelerin üzerine döküp, nazikçe harmanlayın; taze tüketin.

Avokado Sosu Tarifi

• Malzemeler: Olgun avokado, limon suyu, ezilmiş sarımsak, zeytinyağı, tuz, karabiber, isteğe bağlı ince doğranmış taze otlar.
• Hazırlanış:

1. Avokadoyu yarıya bölüp çekirdeğini çıkardıktan sonra, kabuğunu soyun ve ezerek püre haline getirin.
2. Limon suyu, sarımsak, zeytinyağı ve baharatları ekleyip iyice karıştırın.
3. Sosu salatalar veya ana yemeklerin yanında kullanın.

GAPS diyeti uygulanırken bazı yaygın hatalar, sürecin verimini azaltabilir. İlk olarak, diyetin aşamalarını atlamak veya geçişleri hızlandırmak, bağırsakların yeterli iyileşme süreci yaşayamamasına neden olabilir. Yanlış veya işlenmiş gıdaların tüketilmesi, diyette belirlenen temel prensiplere zarar verebilir.

Ayrıca, yetersiz su tüketimi ve öğün atlamaları, vücudun doğal temizlenme ve dengesini olumsuz etkileyebilir. Bazı bireyler, ev yapımı gıdaların hazırlanması aşamasında hijyen ve doğru tariflere dikkat etmeyerek beklenmedik sonuçlarla karşılaşabilir.

Diyet sürecinde, uzman görüşünden faydalanmak, yanlış uygulamaları minimize edebilir. Her yeni besin grubunun dikkatlice tanıtılması, bireyin sindirim sistemini korumak adına önemlidir.

GAPS diyetinin uygulanma süresi, bireysel ihtiyaçlar ve sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genelde diyetin başlangıç aşaması, vücudun hassas bölgelerinin iyileşmesine yardımcı olmak amacıyla birkaç hafta sürebilir. Sonrasında, tam beslenme ve yeniden tanıtım aşamalarına geçiş yapılır. Bazı kişiler, bu süreci birkaç ay boyunca sürdürürken, diğerleri daha kısa süreli uygulamalarla da sonuç alabilir.

GAPS diyeti, esas olarak sindirim sisteminin desteklenmesi ve bağırsak sağlığının iyileştirilmesine odaklanır. Bu nedenle, diyetin temel amacı doğrudan kilo vermek olmayabilir. Diyette yer alan taze ve besin değeri yüksek gıdalar, genellikle daha düşük kalorili olup, sağlıklı bir yaşam tarzını teşvik edebilir.

Ayrıca, işlenmiş gıdaların azaltılması, vücudun dengesini yeniden kazanmasına yardımcı olabilir. Kilo verme sürecinde, bireylerin metabolizma, genetik faktörler ve yaşam tarzı gibi unsurların da etkili olduğu unutulmamalıdır. GAPS diyeti, besin kalitesi üzerine odaklandığı için, dengeli ve düzenli uygulanması halinde genel sağlık üzerinde olumlu etkiler gösterebilir. Her durumda, kilo kontrolü hedefleniyorsa, diyetin yanında egzersiz ve uzman görüşü de önemlidir.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen sağlık uzmanına danışınız.

Uyarı: Gıda alerjiniz veya hassasiyetiniz varsa, tariflerde yer alan malzemeleri kullanmadan önce doktorunuza ya da bir beslenme uzmanına danışmanız önerilir.