Güneş ve cilt birbiriyle yakın ilişkilidir ⁽¹⁾. Vücudumuz uyku-uyanıklık döngüsünün sağlanması gibi pek çok konuda güneş ışığına ihtiyaç duyar ⁽¹⁾. Ancak güneş ışınlarına maruz kalmak cilt problemleri gibi istenmeyen durumlara da yol açabilir ⁽¹⁾.

Güneş ışınlarının vücutta fayda sağladığı pek çok alan vardır ⁽²⁾. Güneş ışığı ve karanlığın ardışık düzeni, bazı hormon çeşitlerinin salgılanması için tetikleyici rol oynar ⁽²⁾. Güneş ışığına maruz kalmanın vücutta serotonin adlı hormonun salgılanmasında rol aldığı düşünülmektedir ^(2).

Ellerin, kolların veya yüzün haftada birkaç kez 5-15 dakika boyunca güneş görmesi; vücutta D vitamini sentezlenmesine katkı sağlar ⁽²⁾. D vitamini normal kemiklerin korunmasına katkıda bulunur⁽²⁾.

Güneş ışınlarından olan ultraviyole (UV), birkaç alt gruba bölünebilir ⁽³⁾:

• UV-A: 320-400 nm dalga boyuna sahip bu ışınlar, UV ışınlar arasında en zararsız olanıdır ⁽³⁾. UV-A, uzun vadede kırışıklık gibi cilt problemlerine neden olabilir ⁽⁴⁾.
• UV-B: 290-320 nm dalga boyundaki bu ışınlar, güneş yanığına yol açar ⁽³⁾. Güneşten gelen UV-B ışınlarının yaklaşık %95’i atmosferdeki ozon tabakası tarafından absorbe edilir ⁽³⁾.
• UV-C: 100-290 nm dalga boyundaki bu ışınları oldukça zararlıdır ve bu ışınların tamamı atmosfer tarafından tutulur ⁽³⁾. UV-C ışınları mikroorganizmaların genetik materyalini yok edebilen bir özelliğe sahiptir ⁽³⁾. Bu nedenle de su, hava veya besinlerin dezenfeksiyonunda kullanılabilir ⁽³⁾.

Güneş ışınları, UV ışınlarının temel kaynağıdır ⁽⁴⁾. Yeryüzüne ulaşan UV ışını yoğunluğu; saate, mevsime, bulunan enlem ve yükseltiye, havanın bulutlu olup olmamasına bağlı olarak değişkenlik gösterir ⁽⁴⁾. Kişinin maruz kaldığı UV ışını miktarı ise, güneş maruziyetinin ne kadar aldığına ve kişinin aldığı koruyucu önlemlere (şapka, koruyucu krem vs.) göre değişir ⁽⁴⁾.

Güneş ışınları kısa dönemde ciltte güneş yanığı oluşmasına yol açabilir ⁽⁵⁾. Güneşin cilt üzerindeki uzun süreli etkilerinden biri ise fotoyaşlanma (photoaging) olayıdır ⁽⁵⁾.

Ultraviyole (UV) ışınlar, cilde ulaştığında deri hücrelerindeki DNA’nın değişmesine neden olur ⁽⁵⁾. Bu değişim fotoyaşlanmanın temelini oluşturur ⁽⁵⁾. Fotoyaşlanma, UV ışınlarının cilt yapısını kalıcı olarak değiştirmesiyle başlar ⁽⁵⁾. Fotoyaşlanma nedeniyle gerçekleşen değişimler 20’li yaşlarda kendini gösterir ve yaş ilerledikçe daha belirgin hale gelir ⁽⁵⁾. Fotoyaşlanmaya bağlı olarak gelişen cilt problemleri üzerinde güneş etkilerini görmek için güneşe maruz kalan bir cilt bölgesi ile kalmayan bir bölge kıyaslanabilir ⁽⁵⁾.
Fotoyaşlanma sonucu ciltte oluşabilecek değişiklikler:

• Kırışıklık,
• Yaşlılık lekeleri, güneş lekeleri olarak adlandırılan lezyonlar,
• Çiller,
• Cilt lekeleri, ciltte kızarıklık,
• Cilt elastikiyetinde yani esnekliğinde azalma,
• Cilt yapısında kabalaşma,
• Burun ve gövde başta olmak üzere cilt yüzeyine yakın kılcallarda çatlama olarak sıralanabilir ⁽⁵⁾.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.