Çocuklar büyürken sadece fiziksel açıdan değil, duygusal açıdan da gelişirler. Tabii ki bu gelişim süreci bazen zorlayıcı olabilir. Çocukların keşfettikleri yeni duyguları ifade etmeleri veya yaşadıkları olaylara karşı duygularını açıkça dile getirmeleri yetişkinlere göre daha karmaşık hale gelebilir. Böyle bir durumda da sadece bir eğlence aracı değil, çocuklar için etkili bir iletişim alanı da olan oyunlardan destek almak mümkün. “Peki, nasıl?” diyorsanız oyun terapisi ile tanışmanın zamanı geldi.

O halde gelin, oyun terapisi nedir ve faydaları nelerdir, birlikte incelemeye başlayalım.

Oyun terapisi, çocukların oyun aracılığıyla duygularını ifade etmelerini ve çözüm bulmalarını sağlayan bir psikoterapi yöntemidir. Böyle bir terapi yönteminin ortaya çıkmasının temel sebebi ise çocuklar için duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmenin daha zor olabilmesi. Bu nedenle oyun terapisi, aslında çocukların kendilerini özgürce ifade edebilmeleri için güvenli bir alan sunar.

Oyun terapisi sırasında terapistler, çocukların davranışlarını ve oyunlarını gözlemleyerek onların iç dünyaları hakkında bilgi sahibi olabilir. Böylece çocukların yaşadıkları sorunlara yönelik çözümler geliştirilebilir.

Oyun terapisi; çocuğun yaşına, ihtiyacına ve duygusal durumuna göre farklı yöntemler içerebilir. Ancak oyun terapisinde tercih edilen yöntemleri temel olarak şu iki kategoride incelemek mümkün:

1. Yönlendirici Olmayan Oyun Terapisi

Yönlendirilmemiş oyun terapisi, çocuğun kendiliğinden oyun oynayarak kendini ifade etmesine olanak tanır. Bu tür terapiye “serbest oyun terapisi” de denir. Terapist, çocuğun oyun sırasında hangi oyuncakları seçtiğini, nasıl oynadığını ve hangi duyguları ifade ettiğini gözlemler. Bu süreçte terapist herhangi bir müdahalede bulunmayarak çocuğun oyun sürecini serbest bırakır.

Serbest oyun hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz “Çocuklar Kuralları Kendileri Koysun: Serbest Oyun Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

2. Yönlendirici Oyun Terapisi

Yönlendirici oyun terapisinde kontrol daha çok terapiste geçer. Terapist, belirli oyunlar veya aktiviteler önererek çocuğun iç dünyasını yansıtması ve duygularını ifade etmesi açısından çocuğu teşvik eder.

Bu tür bir terapide temel amaç aslında belirli bir hedef doğrultusunda çocukla birlikte çalışmaktır. Bu nedenle terapist, genellikle belirli talimatlar verip çocuk bunları yaparken inceler. Böylece çocuğun yaşadığı problem veya ifade edemediği bir durum söz konusu ise çocuğun kendisini ifade etmesine yardımcı olur.

Oyun terapisi; özellikle iletişim kurma, kendini olumlu ve sağlıklı bir şekilde ifade etme konusunda zorluk çeken çocuklar için tercih edilebilir. Genel olarak 3 ila 12 yaş arasındaki çocuklar için tercih edilen oyun terapisi; travma, anksiyete, öfke, depresyon gibi duygusal sorunların yanı sıra dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi psikolojik problemlere yönelik yürütülen terapi süreçlerinde de bir destek olarak kullanılabilir.

Ayrıca her ne kadar oyun daha çok çocuklar ile ilişkilendirildiği için oyun terapisi öncelikle çocuklar için kullanılsa da bazen yetişkinler için de tercih edilebilir. Burada önemli olan temel nokta ise kişinin kendini ifade edebileceği oyun alanları yaratmak ve oyunlar aracılığı ile iletişim kurabilmektir.

Oyun terapisi, çocukların kendi duygusal dünyalarını ve yaşadıkları zorlayıcı durumları keşfetmelerine yardımcı olan bir terapi türüdür. Çünkü oyun sadece çocukların eğlence aracı olarak düşünülse de oyun alanları çocuklar için önemli bir iletişim alanıdır.

Çocuklar, duygu ve düşüncelerini oyunlar aracılığı ile ifade edebilir. Oyun terapisinde de aslında oyunların bu önemli rolünden destek alınarak çocukların oyun aracılığıyla korkularını, öfkelerini, üzüntülerini ve kaygılarını dışa vurması sağlanır. Böylece terapist, çocukla etkileşime geçerek onun duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarını anlamaya çalışabilir, ona rehberlik edebilir.

Oyun terapisinin çocuklarda gelişim sağlayabileceği alanları ise şu şekilde sıralayabiliriz:

• Oyun terapisi, çocukların karmaşık duyguları anlamalarına ve bu duyguları ifade etmelerine yardımcı olabilir. Özellikle konuşarak kendini ifade edemeyen çocuklar için oyun terapisi, zorlayıcı duyguları ve deneyimleri oyun yoluyla dışa vurmak için güvenli bir alan sunar.
• Travmatik deneyimler yaşayan çocuklar için oyun terapisi, yaşanan travmanın etkilerini azaltmada etkili bir yöntem olabilir. Çünkü oyun yoluyla çocuklar, travmayı güvenli bir ortamda yeniden canlandırarak bu süreçteki duygusal gelişimlerini dışa vurabilir.
• Oyun terapisi, çocukların sosyal becerilerini geliştirmesine katkı sağlayabilir. Çocuklar oyun sırasında empati, paylaşma, sabır, iş birliği ve problem çözme gibi sosyal becerilerini geliştirerek hem aile içinde hem de okul ve sosyal çevrede daha etkin bir şekilde iletişim kurabilir.
• Oyun terapisi, çocukların kendilerini tanımalarına ve kendi duygularının farkına varmalarına olanak tanır. Bu tanıma süreci de çocukların özgüvenlerinin gelişmesine katkı sağlayabilir.
• Oyun terapisi, çocukların karşılaştıkları sorunlara çözüm bulma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Çünkü çocuklar, oyun sırasında farklı senaryolar deneyerek sorunları çözmeyi öğrenirler. Bu beceri de çocukların günlük yaşamda karşılaştıkları sorunlarla başa çıkma yeteneklerine katkı sağlar.

Kısacası oyun terapisi ile çocukların hayatındaki pek çok noktaya katkı sağlamak mümkün. Tabii ki profesyonel destek alarak kontrollü bir şekilde terapi sürecini yürütmek oldukça önemli. Bu nedenle eğer çocuğunuz için oyun terapisinden destek almayı planlıyorsanız öncelikle bir uzman görüşü almayı ihmal etmeyin.

“Peki, daha büyük gençler ve yetişkinler için farklı terapi yöntemleri var mı?” diye merak ediyorsanız da kitaplardan yararlanılan bir terapi yöntemi olan bibliyoterapiyi keşfetmek için “Kitapların İyileştirici Gücü: Bibliyoterapi Nedir? “ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.