Grip (Mevsimsel İnfluenza) Nedir?

Genel Bakış

Mevsimsel grip, influenza virüslerinin neden olduğu, aniden başlayan bir solunum yolu enfeksiyonudur. Dünyanın her yerinde görülür. Çoğu kişi tedavi gerekmeksizin kendi kendine iyileşir.

Grip, hasta bir kişinin öksürmesi veya hapşırmasıyla çok kolay yayılır. Aşı, gripten korunmada kullanılan yöntemlerden biridir ve sağlık otoriteleri tarafından önerilmektedir. Grip belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar ve ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas-eklem ağrıları ve yorgunluk gibi şikâyetler görülür.

Grip yönetiminde genel yaklaşım, belirtilerin kontrol altına alınmasına yöneliktir. . Hastaların dinlenmesi ve bol sıvı tüketmesi önemlidir. Çoğu kişi yaklaşık bir hafta içinde toparlanır. Ancak ağır seyreden gribal enfeksiyonlarda ve risk grubundaki kişilerde tıbbi destek gerekebilir.

İnfluenza virüslerinin A, B, C ve D olmak üzere dört tipi vardır. Mevsimsel salgınlara neden olanlar influenza A ve B virüsleridir.

• Influenza A virüsleri, yüzeylerindeki proteinlere göre alt tiplerine ayrılır. İnsanlarda hâlen dolaşan tipler A(H1N1) ve A(H3N2)’dir. A(H1N1)pdm09, 2009’daki pandemiyi başlatan ve o tarihten sonra dolaşan eski A(H1N1)’in yerini alan türdür. Pandemilere yalnızca influenza A virüsleri neden olmuştur.
• Influenza B virüsleri alt tiplerine ayrılmaz, fakat B/Yamagata ve B/Victoria olmak üzere iki farklı genetik kola ayrılır.
• Influenza C, daha hafif enfeksiyonlara yol açar ve halk sağlığı açısından büyük bir önem taşımaz.
• Influenza D, büyük ölçüde sığırları etkiler ve insanlarda hastalık oluşturduğu bilinmemektedir.

Grip belirtileri, virüsü taşıyan biriyle temas ettikten ortalama 2 gün sonra ortaya çıkar. Başlıca belirtiler şu şekildedir:

• Aniden başlayan ateş
• Genellikle kuru öksürük
• Baş ağrısı
• Kas ve eklem ağrıları
• Belirgin halsizlik
• Boğaz ağrısı
• Burun akıntısı
• Öksürük bazen iki hafta veya daha uzun sürebilir.

Çoğu kişi ateş ve diğer belirtilerden bir hafta içinde kurtulur. Ancak grip bazı kişilerde ağır hastalığa yol açabilir ve hatta ölümle sonuçlanabilir. Ayrıca grip, mevcut kronik hastalıkların belirtilerini kötüleştirebilir. Şiddetli durumlarda zatürre veya sepsis gelişebilir.
Ağır belirti yaşayanlar veya başka bir sağlık sorununa sahip olanlar mutlaka tıbbi destek almalıdır.

Özellikle 65 yaş üstü kişilerde grip kaynaklı hastaneye yatış ve ölüm riski daha yüksektir.
Gelişmekte olan ülkelerde bu risk çocuklar için daha yüksektir. Yapılan araştırmalar, grip ilişkili alt solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle ölen 5 yaş altı çocukların %99’unun gelişmekte olan ülkelerde olduğunu göstermektedir.

Grip her yaşta görülebilir, ancak bazı gruplar daha hassastır:

• Hamile kadınlar
• 5 yaş altı çocuklar
• 65 yaş üzeri kişiler
• Kalp, akciğer, böbrek, metabolizma veya kan hastalığı gibi kronik rahatsızlıkları olanlar
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (HIV, kemoterapi, uzun süreli steroid kullanımı vb.)

Sağlık çalışanları da hastalara yakın temasta oldukları için hem gribe yakalanma hem de virüsü başkalarına bulaştırma açısından risk taşır.

Grip salgınları, iş gücü kaybına, okul devamsızlığının artmasına ve sağlık sistemlerinde yoğunluğa neden olabilir.

Grip, özellikle kalabalık ortamlarda çok hızlı yayılır.
Hasta biri öksürdüğünde veya hapşırdığında havaya virüs içeren damlacıklar saçılır ve yakınındaki kişilere bulaşabilir. Ayrıca virüs bulaşmış yüzeylere temas eden eller aracılığıyla da yayılabilir.

• Öksürürken veya hapşırırken ağzı-burnu kapatmak
• Sık sık elleri yıkamak
• Hasta kişilerle teması azaltmak
• Kendini kötü hissedenlerin evde kalması önerilir.

Ilıman bölgelerde grip en çok kış aylarında görülür. Tropikal bölgelerde ise yıl boyunca ortaya çıkabilir ve düzensiz salgınlar görülebilir. Virüs bulaştıktan sonra hastalığın başlaması genellikle 1–4 gün, ortalama 2 gün sürer.

Çoğu grip vakası, belirtilerle kolayca tanınır. Ancak grip dışındaki bazı solunum yolu virüsleri de benzer belirtilere yol açabilir (örneğin COVID-19, RSV, rinovirüs vb.).

Kesin tanı gerektiğinde boğaz veya burundan alınan sürüntü örnekleriyle laboratuvar testi yapılır. En güvenilir yöntemler arasında PCR testleri bulunur. Hızlı testler de kullanılabilir ancak hassasiyetleri PCR kadar yüksek değildir.

Çoğu kişi gribi evde atlatır. Hafif belirtileri olan kişiler için önerilenler:

• Evde dinlenmek
• Bol sıvı almak
• Diğer belirtileri hafifletmeye yönelik destekleyici tedaviler kullanmak
• Kötüleşme olursa tıbbi yardım almak

Risk grubunda olanlar veya ağır seyreden hastalar için tedavi yöntemini mutlaka kişinin doktoru belirlemelidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dolaşımdaki influenza virüslerinde antiviral direncini izler ve ülkelerin tedavi politikalarına yönelik yol gösterir.

• Elleri sık sık yıkamak
• Öksürürken-hapşırırken ağzı-burnu kapatmak
• Kullanılan mendilleri doğru şekilde atmak
• Tokalaşma, yakın temas, kalabalık ortamlardan kaçınmak
• Yüz, göz, burun bölgesine dokunmamak

Her yıl dolaşan virüs tipleri değiştiği için grip aşıları da düzenli olarak güncellenir. Aşılar:

• Enjeksiyon şeklinde inaktive grip aşıları
• Burun spreyi şeklinde canlı zayıflatılmış grip aşıları şeklinde bulunur.

Dünya Sağlık Örgütü, grip virüslerini küresel düzeyde takip eder, her yıl hem kuzey hem güney yarım küre için hangi virüs tiplerinin aşıya eklenmesi gerektiğine karar verir ve ülkelere rehberlik eder. Ayrıca ülkeleri laboratuvar kapasitesi, salgın yönetimi, antiviral takip ve aşılamayı artırma konularında destekler.

Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tanı, tedavi veya profesyonel sağlık danışmanlığı yerine geçmez. Sağlık durumunuzla ilgili kararlar için yetkili bir sağlık uzmanına başvurunuz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınızla ilgili sorularınız için lütfen sağlık uzmanına danışınız.