Bir çocukla bir yetişkin, doğal olarak fiziksel yetenekler açısından oldukça farklı. Örneğin bir bebeği düşünün. Bebeğin fiziksel kabiliyetleri oldukça sınırlıdır. Bir yere tutunmadan kalkamaz veya büyük nesneleri kaldırmakta zorlanabilir. Ancak bebek büyüdükçe kendi kendine oturmaya, yürümeye, koşmaya başlar. Çünkü fiziksel yetenekler, zaman içerisinde gelişen kabiliyetlerdir. Bu gelişimin temelini ise motor beceriler oluşturur. Peki, motor beceri nedir?

Motor beceriyi, bedenimizi kontrol ve koordine etmemize izin veren fiziksel yetenekler olarak tanımlamak mümkün. Ancak bu fiziksel yeteneklerin gelişimini desteklemek için motor beceri hakkında tüm detayları öğrenmek oldukça önemli.

O halde gelin, çocukların fiziksel gelişiminin temelini oluşturan motor beceriler hakkında bilinmesi gerekenleri keşfetmeye başlayalım.

Motor becerilerin gelişimine geçmeden önce tabii ki motor beceri çeşitlerini incelemekte fayda var. Motor becerisi olarak adlandırdığımız fiziksel yetenekler temelde iki gruba ayrılır. Bunlardan biri kaba motor becerileri, diğeri ise ince motor becerileri.

“Peki, bu ayrım neden olur?” diyorsanız kaba ve ince motor becerileri daha detaylı inceleyelim.

Kaba motor beceriler, büyük kas gruplarını kullanan fiziksel aktiviteleri içerir. Bu aktiviteler ise genel olarak emeklemek, yürümek, koşmak, zıplamak gibi tüm vücudun kullanıldığı fiziksel aktivitelerdir.

Kısacası hareket kabiliyetinin temeli, kaba motor beceriler ile oluşur. Tüm bu fiziksel yeteneklerin oluşması için de bebeklik çağından itibaren çocukların kaba motor becerilerinin gelişimine katkıda bulunulması oldukça önemli.

İnce motor beceriler ise eller, parmaklar, dudaklar, dil ve gözler gibi bölgelerdeki hareketleri kontrol eden daha küçük kas gruplarının gelişimini ifade eder. Örneğin bir çocuğun yürümesi, kaba motor becerisinin bir sonucu iken çocuğun kaşığı tutarak kendi kendine yemek yemesi, ince motor becerisi ile alakalıdır.

Genel olarak ince motor becerilerinin geliştirilmesi; çocukların yemek yeme, yazma ve giyinme gibi aktiviteleri yapmasına yardımcı olur. Kaba motor beceriler gibi ince motor becerilerin gelişimi için de çocukların fiziksel kabiliyetlerini kullanabilecekleri ortamlar, deneyimler ve aktiviteler yaratılarak bu gelişime katkı sağlanabilir.

Hayatımızın temelini oluşturan fiziksel aktiviteleri gerçekleştirmemizi sağlayan motor beceriler bebeklikten itibaren gelişmeye başlar. Bu gelişimi daha iyi anlayabilmek için bir çocuğun büyürkenki hareketlerini düşünebilirsiniz. Çünkü bebekler, genel olarak önce emekler, sonra yürür ve son olarak da minik ellerini dengeli bir şekilde kullanma kabiliyeti edinir. İşte, büyümenin aşamaları olarak görülen bu eylemler, aslında motor becerilerin gelişimi ile mümkün.

Tabii ki çocuklar büyümeye başladıkça ve kasları güçlendikçe ince ve kaba motor becerileri gelişmeye başlasa da aktivitelerle bu becerileri destekleyerek gelişimlerine katkı sağlayabilirsiniz. “Peki, nasıl?” diyorsanız çocukların fiziksel kabiliyetlerini kullanabilecekleri çeşitli oyunlar ve etkinlikler, gelişim açısından en büyük destektir. Örneğin emeklemeye başlayan bir bebeğin ellerinden tutarak ayakları üzerinde durmasını sağlamak, kaba motor becerileri için destekleyici bir hareket.

Ancak unutmayın ki çocukların kaba motor becerilerinin gelişimi daha olağan bir şekilde gerçekleşe de ince motor becerilerinin gelişmesi için destekleyici aktiviteler oldukça önemli. Çünkü ince motor becerileri daha çok el ve göz koordinasyonuna bağlı fiziksel gelişimi kapsar. Bir çocuğun ellerini daha kontrollü bir şekilde kullanmasını öğretebilmek için de boyama, puzzle yapmak, oyun hamuru ile şekiller oluşturmak gibi aktivitelerle destek sağlanabilir.

Motor becerileri ile merak edilen önemli konulardan biri de her çocuğun motor gelişiminin aynı olup olmadığı. Çünkü genel olarak motor beceri konusunda yaş aralıklarına göre çocukların yapabileceği fiziksel hareketler gruplandırılır. Bu da çocuğun yaşına göre belirtilen hareketleri yapamaması durumunda ebeveynlerde “Acaba bir sorun mu var?” düşüncesine sebep olabilir.

Ancak unutmayın ki her çocuk kendine has özelliklere sahip. Bu nedenle genel yargıların aksine çocuklarda bazı yeteneklerin biraz daha erken ya da geç gelişebileceğini unutmamak gerek. Tabii ki çocuğun gelişimini takip edebilmek için düzenli kontrollerini yaptırmayı ve fiziksel gelişimiyle ilgili bir endişeniz olması halinde doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.

Büyüme esnasında motor becerilerinin gelişimini desteklemek, çocuk gelişimi açısından dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri. Çünkü motor becerilerin gelişimi aynı zamanda çocukları farklı açılardan da etkileyen bir durum. “Peki, bunlar nelerdir?” diyorsanız motor becerilerin sağlık ve yaşam kalitesi açısından etkilerini şu şekilde sıralamak mümkün:

• Fiziksel sağlık: Motor beceri çeşitlerinde de belirttiğimiz gibi motor beceriler, kasların gelişimi ile bağlantılı. Bu nedenle motor beceriler, kas gelişimi ve fiziksel sağlık açısından kritik bir öneme sahip.
• Koordinasyon ve denge: Motor beceriler, çocukların koordinasyon ve denge yeteneklerini geliştirir. Bu da günlük aktiviteleri ve spor faaliyetlerini kolaylıkla yapabilmelerine yardımcı olur.
• Bilişsel gelişim: Fiziksel hareketlerin kontrollü bir şekilde yapılabilmesi için tabii ki çocuğun bilişsel yeteneklerini de devreye sokması gerekir. Bu nedenle motor becerilerin gelişimi, çocuğun bilişsel ve problem çözme becerilerinin de gelişimini destekler.
• Özgüven gelişimi: Motor beceriler geliştikçe çocuk kendi başına hareket edebilir. Kendi başına giyinmek veya yemek yemek gibi aktiviteleri yapabildiği için de motor becerilerin gelişimi, çocuğun kendini ayrı bir birey olarak görebilmesi ve özgüven kazanması açısından da oldukça önemli.
• Eğitim hayatındaki performans: Motor beceriler; yazma, kesme ve diğer ince motor görevler gibi çocukların okulda gerçekleştirdiği aktiviteler için de gereklidir. Bu nedenle motor becerilerinin gelişimi, çocuğun eğitim hayatındaki performansını etkiler.

Kısacası motor becerilerin gelişiminin pek çok açıdan çocukların gelişimine katkı sağladığını söylemek mümkün. Bu nedenle çocukların motor becerilerini geliştirmesine yardımcı olmak, çocuk gelişimi açısından önemli bir konu. Motor becerileri geliştirmede de belirttiğimiz gibi çocukların hem kaba motor gelişimi hem de ince motor becerilerini geliştirmesi için de oyunlar önemli bir araç. “Peki, oyunların diğer faydaları neler?” diye merak ediyorsanız oyunun çocuk gelişimi açısından tüm faydalarını keşfetmek için “Çocuk Gelişimi için Oyun ve Aktivite” yazımızı okuyabilirsiniz.

*Burada yer alan bilgiler bir sağlık profesyoneline danışmanın yerine geçemez. Sağlığınız için lütfen doktorunuza ve/veya eczacınıza danışınız.